Wydawało by się, że gonty drewniane to relikt przeszłości, a ich miejsce jest co najwyżej w skansenie, a nie na współczesnym placu budowy. Nic bardziej mylnego. Mimo wręcz lawinowego rozwoju technologii budowlanych związanych z pokryciami dachowymi gonty nie odeszły do budowlanego lamusa.
Co więcej, podobnie jak strzecha, przeżywają prawdziwy renesans. I nie dotyczy to jedynie terenów Podhala, gdzie stosowanie gontów wpisane jest w lokalna tradycję budowlaną. Gonty drewniane pojawiają się już nie tylko na „góralskich chatach” czy willach stylizowanych na szlacheckie dworki. Coraz częściej stanowią pokrycia dachów i elewacji budynków w stylu na wskroś nowoczesnym.
Co jest powodem tego „wielkiego powrotu” gontów drewnianych? Z pewnością nie atrakcyjna, niska cena, czy szybkość i łatwość krycia. Decydują nie kwestie ekonomiczno-techniczne, a czysto estetyczne. Trudno sobie wyobrazić piękniejsze czy bardziej stylowe pokrycie dachowe od gontu z naturalnego drewna.
Szaro-srebrzysty kolor, naturalna faktura drewna wspaniale współgrają z otoczeniem. Dostrzega to coraz większe grono inwestorów, coraz większa ich grupa chce mieszkać już nie tylko wygodnie, ale i pięknie. I co bardzo istotne w przypadku zastosowania gontów jako pokrycia dachowego, coraz liczniejsza grupę stać na zrealizowanie tych planów i marzeń.
Czym są gonty drewniane, z jakiego drewna się je wytwarza?
Gonty drewniane to nic innego, jak drewniane deseczki, długie zazwyczaj na 30-45 cm i szerokie na 6-10 cm. Mają kształt prostokąta, choć nie jest to regułą. Dostępne są także gonty z ozdobnie wyprofilowaną dolną krawędzią. Służą one do tworzenia wszelkiego rodzaju zakończeń, np. okapu, kalenic, szczytów. Boczne krawędzie gontów są zazwyczaj gładkie, lecz dostępne są także gonty z krawędziami do łączenia na wpust. Takie rozwiązanie zapewnia większą sztywność i szczelność poszycia.
Rozróżniamy gonty cięte i łupane. Zdecydowanie bardziej wytrzymałe i mniej nasiąkliwe są gonty łupane. Nie zatrzymują też spływającej po dachu wody. Wynika to z faktu, że w procesie ich formowania (łupania) zachowywana jest naturalna, warstwowa struktura drewna, zgodna z przebiegiem włókien. W przypadku gontów ciętych piłą nie da się takiego efektu osiągnąć. Dodatkowo gonty łupane mają wspaniałą, chropowatą i naturalną fakturę powierzchni, co zdecydowanie podnosi ich walory estetyczne.
Gonty wytwarzane są z wielu gatunków drewna, zarówno liściastych, jak i iglastych. Szczególnie cenne i polecane są gonty łupane wykonane z drewna dębowego, modrzewiowego, jodłowego czy cedrowego – są wyjątkowo trwałe i nie wymagają konserwacji impregnatami. W sposób naturalny odporne są na niekorzystne warunki atmosferyczne, pleśń czy działania owadów.
Montaż gontów drewnianych
Oczywistym jest, że gonty drewniane mogą być stosowane jedynie jako pokrycie dachów skośnych. Za minimalny kąt nachylenia połaci dachowej przyjmuje się w zależności od rodzaju gontu 14-18°. Kładzenie gontu na dachach o tak niewielkim nachyleniu nie jest raczej wskazane. Pokrycie nie jest zbyt trwałe, wymagane jest położenie trzech warstw, najlepiej długich, gontów oraz zapewnienie, ze względu na duże ryzyko zawilgocenia, doskonałej wentylacji poszycia. Zdecydowanie lepszym „pomysłem” jest stosowanie gontów drewnianych na dachach o większym nachyleniu – powyżej 38-40°. Tu wystarczą dwie warstwy, a sama konstrukcja jest zdecydowanie trwalsza.
Krycie gontem do czynności ekspresowych zdecydowanie nie należy. Wymaga czasu i dużego nakładu pracy. W przypadku prostego, dwupołaciowego dachu o typowej powierzchni w granicach 200 m2 prace potrwają około dwóch tygodni. Koszty wykonania pokrycia dachu z gontu drewnianego także nie są bagatelne. Ceny materiałów i usług stale rosną i trudno podać obowiązujące aktualnie stawki.
Do myślenia jednak daje fakt, że cena najtańsze rodzaju gontu (ciętego świerkowego czy osikowego) potrzebnego na pokrycie metra kwadratowego dachu jest półtora razu wyższa od ceny dachówki ceramicznej potrzebnej do pokrycia tej samej powierzchni. I to przy kładzeniu tylko dwóch warstw gontu. A trzeba pamiętać, że gont łupany, gdybyśmy się na taki zdecydowali, jest znacznie droższy od tego ciętego. Także sama robocizna jest dużo droższa niż w przypadku dachówki ceramicznej i przewyższa nawet cenę robocizny przy kryciu dachu blachą płaską na rąbek.
Najważniejsze czynniki wpływające na trwałość pokrycia dachowego
Trwałość pokrycia dachowego jest kluczowym aspektem, który należy wziąć pod uwagę podczas budowy lub remontu domu. Dobra, solidna powierzchnia dachu jest niezbędna do ochrony budynku przed działaniem szkodliwych czynników atmosferycznych, takich jak deszcz, śnieg, wiatr, promieniowanie słoneczne czy zmiany temperatury. W celu zapewnienia długotrwałej ochrony, istnieje kilka czynników, które należy wziąć pod uwagę.
Jeden z najważniejszych czynników wpływających na trwałość pokrycia dachowego to wybór odpowiedniego materiału. Na rynku dostępne są różne opcje, w tym dachówki ceramiczne, blachodachówki, papy termozgrzewalne, membrany dachowe, gonty bitumiczne i wiele innych. Każdy z tych materiałów ma swoje własne cechy i właściwości, które mogą wpływać na trwałość całego dachu. Dlatego ważne jest, aby dokładnie ocenić warunki klimatyczne, estetykę i budżet, aby wybrać odpowiedni materiał, który sprosta wymaganiom.
Ważnym czynnikiem wpływającym na trwałość pokrycia dachowego jest instalacja. Nawet najwyższej jakości materiały mogą ulec uszkodzeniu, jeśli nie są prawidłowo zamocowane. Dlatego ważne jest, aby zatrudnić doświadczonego i odpowiednio przeszkolonego fachowca, który będzie w stanie prawidłowo zainstalować dach. Błędy w instalacji, takie jak niewłaściwe mocowanie, niewłaściwe rozłożenie materiału czy złe przygotowanie podłoża, mogą prowadzić do wycieków i uszkodzeń dachu.
Odpowiednie konserwacja i regularne przeglądy również mają kluczowe znaczenie dla trwałości pokrycia dachowego. Konserwacja obejmuje usuwanie wszelkich zabrudzeń, takich jak liście, gałęzie czy trawa, które mogą zatrzymywać wilgoć i prowadzić do rozwoju pleśni i glonów. Dodatkowo, sprawdzenie uszkodzonych elementów, takich jak pęknięcia, ubytki czy nieszczelności, i ich naprawa w odpowiednim czasie zapobiega poważniejszym problemom w przyszłości.
Kolejnym istotnym czynnikiem jest jakość materiałów użytych do pokrycia dachowego. Wybierając tanie, niskiej jakości materiały, można zaoszczędzić trochę pieniędzy na początku, ale może to prowadzić do szybkiego zużycia i konieczności wymiany pokrycia dachowego w krótkim czasie. Inwestowanie w solidne, trwałe materiały może zapewnić długotrwałą ochronę i oszczędności w dłuższej perspektywie czasowej.
Wreszcie, warunki klimatyczne i lokalizacja mają wpływ na trwałość pokrycia dachowego. Regiony o intensywnych opadach deszczu, silnych wiatrach czy dużych różnicach temperatury mogą wymagać bardziej wytrzymałych materiałów i dodatkowych zabezpieczeń. Dlatego przed dokonaniem wyboru pokrycia dachowego, należy wziąć pod uwagę lokalne warunki klimatyczne i skonsultować się z fachowcem.
Podsumowując, trwałość pokrycia dachowego zależy od kilku czynników, takich jak wybór odpowiedniego materiału, prawidłowa instalacja, regularna konserwacja, jakość materiałów i lokalne warunki klimatyczne. Ważne jest, aby odpowiednio ocenić te czynniki i podjąć odpowiednie kroki, aby zadbać o trwałość i niezawodność dachu. Inwestycja w solidne pokrycie dachowe może nie tylko zapewnić ochronę budynku, ale także przynieść długoterminowe oszczędności.